Binek Otomobillerde Amortisman Uygulaması

VUK’un 315 ve mükerrer 315. maddelerinde sırasıyla normal amortisman yöntemi ve azalan bakiyeler usulü ile amortisman yöntemi düzenlenmiştir. Kıst amortisman uygulamasının yöntemler itibariyle uygulanabilirliği hususu aşağıda ele alınmıştır.

NORMAL AMORTİSMAN YÖNTEMİNDE KIST AMORTİSMAN UYGULAMASI

Binek otomobiller için amortisman süresi 333 sıra no.lu VUK Genel Tebliği’nde 5 yıl olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla normal amortisman yönteminde ifta oranı % 20 olarak dikkate alınacaktır. Kıst amortisman uygulamasında hesaplamadaki farklılık ilk yıl ve son yılda olmaktadır. İlk yılda ifta edilecek tutar, binek otomobilin aktife girdiği aydan itibaren (bu ay dahil olmak üzere) kalan ay süresi dikkate alınmak suretiyle ay bazında hesaplanır. Bu amaçla yıllık amortisman tutarı 12’ye bölünür ve kalan ay süresi ile çarpılarak ifta edilecek tutara ulaşılır. Devam eden yıllar için herhangi bir farklılık söz konusu değildir. Bu yıllarda binek otomobilin maliyet bedelinin % 20’si ifta edilir. İlk yıl için ayrılan kıst amortisman tutarını aşan yıllık amortisman tutarı ise son yıl amortisman tutarına dahil edilerek ifta edilir.

AZALAN BAKİYELER YÖNTEMİNDE KIST AMORTİSMAN UYGULAMASI

VUK’un mükerrer 315. maddesi uyarınca azalan bakiyeler yönteminde, her yıl, üzerinden amortisman hesaplanacak değer, evvelce ayrılmış olan amortismanların tenzili suretiyle tespit olunur. Bu hüküm azalan bakiyeler yönteminde kıst amortisman uygulamasında ara dönemler için ifta edilecek tutarın saptanmasında ilk bakışta belirsizliğe meydan vermektedir. Şöyle ki, yukarıda da ifade ettiğimiz üzere kıst amortismanı uygulamasını düzenleyen VUK’un 320. maddesi, binek otomobilin aktife alındığı yılda ay bazında hesaplanan tutarın, yıllık amortisman tutarından mahsubu neticesindeki bakiyenin son yıldaki yılık amortisman tutarına eklenerek ifta edilmesini emretmektedir. Buna karşın, VUK’un mükerrer 315. maddesi ise azalan bakiyeler yönteminde yıl içerisinde ayrılacak amortisman tutarının önceki yıllarda ayrılan amortisman tutarının iktisadi kıymetin maliyet bedelinden mahsubu neticesinde kalan tutar üzerinden hesaplanacağını hüküm altına almıştır. Belirsizlik binek otomobilin aktife girdiği yıldan sonraki yılda üzerinden amortisman tutarının hesaplanacağı bedelin, ilk yıl için ayrılan kıst amortisman tutarının maliyet bedelinden mahsubu neticesinde kalan tutar mı, yoksa ilk yıl yılın tamamı için azalan bakiyeler usulü ile hesaplanan tutarın mahsubu neticesindeki bakiyenin mi olduğu noktasında belirmektedir.

Bu belirsizlik kanaatimizce VUK’un 320. maddesinde kıst amortisman uygulamasının azalan bakiyeler yöntemine göre daha özel daha spesifik bir uygulama olduğunun ayırt edilmesiyle giderilecektir. Zira azalan bakiyeler yöntemi amortismana tabi bütün iktisadi kıymetler için söz konusu olabilirken kıst amortisman uygulaması yasa koyucu tarafından sadece binek otomobillere hasredilmiştir. Bu açıdan VUK’un 320. maddesinin binek otomobillerde kıst amortisman uygulamasına ilişkin hükmü, VUK’un mükerrer 315. maddesine göre daha özel bir hükümdür. Dolayısıyla ara dönemler için ayrılacak amortisman tutarlarının saptanmasında VUK’un 320. maddesi işletilerek, ilk yıl için yıllık amortisman tutarının ifta edildiği varsayılarak iktisadi kıymetin maliyet bedelinden yıllık amortisman tutarının mahsubu yapılmalı ve kalan tutar üzerinden amortisman tutarı hesaplanmalıdır.

İlyas MERİÇ Yaklaşım / Ocak 2014 / Sayı: 253