Hileli Maaşa Tazminat Hakkı

İşsizlikle mücadelesinde çok önemli mesafe alan Türkiye, kayıt dışılıkla savaşta da başarılı oluyor. Sigortasız çalışanların sayısı da, oranı da azalıyor. Fakat 'gizli kayıt dışı' diyebileceğimiz bir durum var ki can yakmaya devam ediyor. Bize gelen her 10 mesajdan yarısı "Maaşım asgari ücretten gösteriliyor, kalanı elden veriliyor" diye başlıyor...

ASGARİ ÜCRETLİ DOKTOR...

Türkiye'deki istihdam istatistiklerine bakıyorsunuz; çalışanların neredeyse yarısından fazlası asgari ücretli. İçlerinde doktor da var, avukat da, eczacı da, yılda milyon dolarlar kazanan futbolcu da... Tabii fabrikada mesai dolduran işçi de var. Bu kadar insanın aynı anda asgari ücretle çalışıyor olması mümkün değil... Zaten SGK da bunu fark etti ve 2012'de önemli tedbirler aldı. Çünkü işini kaybetmek istemeyen asgari ücretten gösterilmeye razı olduğu için denetlemeyle konu çözülemiyordu. Meslek kodlarıyla mesafe alındı. Fakat anlıyoruz ki sıkıntı sürüyor. Bir örnek verelim, daha iyi anlaşılsın... İşveren bir işçiyle 2 bin lira maaşla anlaşıyor. Sonra işçisini devlete asgari ücretliymiş gibi gösteriyor. Bordrolara da bu işleniyor. İşçinin maaşı bankaya 846 lira (şu anki net asgari ücret) olarak yatırılıyor. Kalan bin 154 liralık bölüm ise her ay elden ödeniyor... Yani minare de kılıfı da hazır. İşveren devletten vergi ve prim kaçırıyor, işçinin ise geleceğini çalıyor... Açıkça suç işliyor.

Ücret düşük gösterildiği için emekli maaşınız düşük kalır.

Bordrodaki miktar üzerinden kıdem tazminatı hesaplandığında işten ayrılırken ödenecek para azalır.

Geçici iş görmezlik ödeneği de işsiz kalınca alınan işsizlik ödeneği de düşer.

Kredi almaktan kefil olmaya kadar birçok konuda sıkıntı yaşayabilirsiniz.

NE YAPILMALI?

Öncelikle işverenden bordroda gerçek ücreti göstermesi konusunda talepte bulunmalısınız. Bu talep muhtemelen kabul görmeyecektir. Bu durumda firmayı ALO 170'e ihbar edebilirsiniz ki işveren için ciddi para cezaları var. Bunu da yapamazsanız, ücretle ilgili her türlü belgeyi saklayın. İleride açacağınız davalarda işinize yarayacaktır.

HAKLI FESİH SEBEBİ

Gerçek ücretin gizleniyor olması çalışan açısından da bazı haklar doğuruyor. Tazminatı gerektiren haklı fesih sebeplerinden birisi de işverenin gerçek ücreti bordroya yansıtmayıp, saklamasıdır. Hemen sözleşmenizi feshederek kıdem tazminatınızı talep edebilirsiniz.

TORBA UMUDU

Türkiye'de milyonlarca çalışan ve emekli umudunu Torba Yasa'ya bağlamış durumda. Bağ-Kur prim borcu olanlar yapılandırma, Genel Sağlık Sigortası borcu olanlar af bekliyor. Üniversite mezunu işçiler memurluk, 4C'liler kadro, taşeron işçileri özlük hakkı, akademisyenler zam istiyor. Memurlar için disiplin affı, 2005 sonrası göreve başlayanlara 1 derece verilmesi umudu var. Bekleyip göreceğiz...

İŞVERENE HAPİS CEZASI

Devleten üç kuruş vergi kaçırmak için işçinin gerçek maaşını gizleyen işverenlere bir hatırlatmada bulunmak istiyorum. 'İstihdamın üzerinde vergi yükü çok fazla' gibi bahanelere sığınmayın. İnsanların haklarını çalmanın haklı bir gerekçesi olamaz. İşin vicdani boyutu sizi ilgilendirmiyorsa, cezasını hatırlatayım. Bu şekilde düzenlediğiniz bordrolar yanıltıcı belge işlemi görmektedir. Vergi Usul Kanunu 359'a göre de bunun karşılığı 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır. Ayrıca, ücretin vergisi de üç kat ceza ve gecikme faizi ile birlikte talep ediliyor. Bir de ödenmeyen sigorta primlerinin cezası var. Değer mi? Bizden hatırlatması.

TAZMİNATA HACİZ GELEBİLİR

Bazı borçlarımdan dolayı maaşıma haciz geldi. İşten ayrılacağım. Almaya hak kazanırsam tazminatıma haciz konulabilir mi? Eşimin maaşına haciz konulabilir mi? İsmi saklı

İşçinin ücretine haciz gelmesi nedeniyle iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakkı bulunmamaktadır. İşveren "Maaşına haciz geldi, seni tazminatsız olarak işten çıkarıyorum" diyemez. Tazminat alırsanız buna haciz konulabilir. Ayrıca sizden dolayı eşinizin maaşına haciz gelmez. Borçlar kişiseldir. Eşiniz size kefil olmadığı müddetçe maaşına haciz gelmez.

İŞSİZLİK ÖDENEĞİ HESABA KATILMAZ

Emeklilik hesabı yapılırken işsizlik ödeneği aldığım süreyi prim gün sayısına dahil edebilir miyim?

Salih Tekin İşsizlik ödeneği ödenirken kişi adına sadece Genel Sağlık Sigortası primleri ödenmektedir. Emeklilikte sayılan primler, uzun vadeli sigorta primleri olan yaşlılık, malullük ve ölüm sigorta primleri işsizlik ödeneği alırken yatmamaktadır. Dolayısıyla işsizlik ödeneği alınan sürelerin emeklilik açısından faydası bulunmamakta.

NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?

1966 doğumluyum. 1995 yılında sigorta başlangıcım var. 2700 gün ödenmiş primlerim bulunmakta. 1986-1988 yılları arası askerliğimi borçlanırsam, 3600 günden emekliolabilir miyim? Ne zaman, kaç yaşında emekli olabilirim?

Ahmet Tektek 55 yaş 5750 gün şartlarına tabisiniz. Askerliği borçlanırsanız yaş şartınız 54'e, prim şartınız 5675'e iner. 3600 günden emeklilik için öncelikle bu kadar gün priminizin olması gerekiyor. Bunu tamamladığınızda da 60 yaşını beklemeniz lazım.

01.06.1989 sigorta girişim. 15.02.1966 doğum tarihim. Askerlik borçlanması yapsam ne zaman emekli olurum?

Kahraman Can 13 aylık askerlik borçlanması ödeyip 25 yıl, 50 yaş ve 5375 gün şartlarına tabisiniz. 5375 prim günü tamamlayıp 50 yaşını dolduracağınız 16.02.2016 tarihinde emekli olabilirsiniz.

10.02.1981 doğumluyum. 2000 yılından sigorta başlangıcım, 2500 gün primim var. Ne zaman emekli olurum?

Mehmet Işgın Emeklilik şartlarınız 60 yaş ve 7000 prim günü. Bunların tamamlanmasını beklemeniz lazım. 

Sabah - FARUK ERDEM